Weloverwogen beslissingen?
De gemiddelde mens maakt beslissingen weloverwogen. We denken na over onze acties, doen online onderzoek of vragen vrienden naar de voor- en nadelen. Zo komen we uiteindelijk tot de beste beslissing. Toch?
Nee. Zeker niet. We nemen veel beslissingen op basis van snelle, onbewuste denkstrategieën. Dat is over het algemeen heel nuttig. Stel je voor dat we bij elke beweging, glimlach en keuze heel bewust moesten nadenken, dan hielden we geen tijd meer over! Toch kunnen de strategieën ook tegen ons werken, we noemen ze dan denkfouten. En ik verklap vast: inspelen op deze denkfouten is vaak de sleutel tot het veranderen van gedrag…
Jij vertelt niet wat ik moet doen
Autonomie, één van de drie psychologische basisbehoeften, laat zien dat mensen zelf willen bepalen hoe ze zich gedragen. Als iemand ons vertelt wat we moeten doen is onze natuurlijke reactie om juist het tegenovergestelde te doen. Zo blijven wij voor ons gevoel eigen baas. Denk maar eens terug aan vroeger. Als je ouders zeiden dat je iets niet mocht doen, wat deed je dan? Dan deed je het alleen maar vaker! Dit is hoe reactance werkt.
Reactance is van iedereen
Ook ik ontkom niet aan reactance. Zo wilde ik laatst de vaatwasser uitruimen, maar zou eerst even een opdracht afmaken. Ondertussen liep mijn vriend binnen en zei dat zijn vrienden eraan kwamen; of ik even de vaatwasser uit kon ruimen. Dat was ik al van plan, maar omdat het nu als een opdracht voelde kreeg ik een opstandig gevoel. ‘Ruim de vaatwasser zelf uit, wie ben jij om te bepalen dat ik dit nu moet doen?’ Ik bleef dus zitten en ging andere dingen doen. De vaatwasser bleef de hele avond ingepakt…
Gedragsverandering bij Keijzer
Bij Keijzer leggen we steeds meer focus op het menselijk gedrag. We proberen mensen een zetje in de goede richting te geven zodat zij veilig, gezond of duurzaam gedrag kunnen vertonen. Zo maken we bij de campagne ‘Wij rijden MONO’ voor ROV Oost-Nederland gebruik van de gedragstechniek self-persuasion. Deze techniek zorgt ervoor dat jij(!) jezelf overtuigt van het nut van de gedragsverandering. We laten websitebezoekers bijvoorbeeld online de afspraak met zichzelf maken om MONO te rijden. Deze afspraak is vrijwillig waardoor de bezoeker eerst zichzelf moet overtuigen van het belang van rijden zonder mobiele telefoon. Een extra zetje in de self-persuasion geven we door de websitebezoekers een quiz over MONO rijden voor te schotelen. Doordat we het gedrag niet opleggen wordt reactance vermeden en staan mensen meer open voor het gewenste gedrag: ongestoord onderweg zijn.
Hoe zit het bij jou?
Natuurlijk willen we als mens niet altijd alleen maar autonoom zijn. Wat anderen doen kan ook juist leiden tot kopieergedrag. Maar dát is weer een ander principe…. En jij? Kan jij een voorbeeld bedenken waarin reactance jouw keuzegedrag beïnvloedde?
